دیابت نوع 2 - دنیای مقالات

دیابت نوع 2

دیابت نوع 2 یا دیابت شیرین غیر وابسته به انسولین (non-insulin-dependent diabetes mellitus) به عنوان یکی از مهم ترین چا لش های موجود بر سر راه سیستم های بهداشتی جوامع امروزی مطرح است .بروز این بیماری در سرتاسر جهان در حال افزایش است . این بیماری در اثر بر هم کنش متقابل عوامل وراثتی , محیطی و رفتاری در افراد به وجود می اید. اگر چه اثر عوامل ژنتیکی هنوز به طور کامل شناخته نشده است با این وجود بسیاری از دانشمندان از ان به عنوان یک risk factor مهم یاد می کنند. البته ارتباط ان با چندین ژن مهم نیز ثابت شده است از جمله ژن های : ,calpain 10 potassium inward-rectifier peroxisome proliferator-activated receptor γ , insulin receptor substrate-1 , 6•2 .
در عین حال شواهد زیادی بیان کننده این مطلب اند که فاکتورهای خطر قابل تعدیل مانند چاقی و کم تحرکی به عنوان مهم ترین عوامل غیر ژنتیکی ایجاد این بیماری محسوب می شوند.

diabet type-II.jpg

این بیماری در حدود 8% بزرگسالان امریکایی دیده می شود. اگر چه درمان های پزشکی نقش مهمی در کاهش عوارض مخرب این بیماری دارد اما معمولا قادر به بر طرف کردن همه ان ها و هم چنین برگرداندن سطح گلوکز خون به حد نرمال نیستند. هم چنین تشخیص این بیماری معمولا با تاخیر و پس از بروز عوارض ان اتفاق می افتد. بنابر این تا زمان یافتن درمان موثر و کامل برای ان بهترین گزینه پیش رو, پیشگیری از بروز این بیماری است.
این بیماری را می توان از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داد. مثلا از نظر اپیدمیولوژی و میزان شیوع ان , و یا از نظرمکانیسم های ایجاد , عوارض جانبی و اثرات سوئ ان بر اندام ها و... .
البته باید به این نکته توجه کرد که علی رغم همه پیشرفت های موجود در عرصه پزشکی متاسفانه هنوز درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده است. به همین دلیل همان طور که گفته شد موثر ترین شیوه در مقابله با این بیماری پیشگیری از ان است. لازمه این امر شناخت هرچه بهتر مکانیسم های ایجاد و متعاقبا عوامل خطر (risk factor ) تاثیر گزار بر این مکانیسم هاست .به طوی که امروزه بخش اعظم و اصلی مطالعات انجام شده , بر روی روش های تشخیص به موقع و نیز یافتن عوامل خطر و گروهای در معرض خطر متمرکز شده است .
برنامه جلوگیری از دیابت , استراتژی انجام تست های تشخیصی به منظور جلوگیری یا به تاخیر انداختن بروز دیابت نوع 2 در افراد با ریسک بالا ( high risk ) می باشد. در واقع چندین عامل می تواند شانس ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد از جمله : 1- غلظت بالای گلوکز پلاسما در حالت ناشتا یا گرسنگی(elevated plasma glucose concentrations in the fasting state) و 2- impaired glucose tolerance به معنی کم شدن توانایی بدن در کا هش سطح گلوگز خون پس از مصرف محلول گلوکز از طریق دهانی است 3- افزایش وزن 4- شیوه زندگی و کاهش میزان تحرک .
در این میان نقش دو عامل اخر مهم تر از سایر گزینه هاست .به طوری که دانشمندان بر این باورند که می توان با روش های تداخلی ( intervention) در شیوه ی زندگی ( life style) ا فراد high risk از بروز این بیماری جلو گیری کرد. بر این اساس مطالعات زیادی انجام گرفته است. برای مثال در یک مطالعه که توسط Jaakko Tuomilehto و همکاررانش انجام گرفت به بررسی اثرات تغییر در شیوه های زندگی بر پیشگیری از دیابت نوع 2 در افراد با نقص در تحمل گلوکز ( Impaired Glucose Tolerance) پرداختند. در واقع نقص در تحمل گلوگز یک گروه بینابینی , ما بین “ تحمل طبیعی گلوگز” و دیابت است که می توان با انجام ازمایش oral glucose-tolerance test به این ویژگی پی برد. افراد با این نقص بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند و به عنوان گروه هدف در این مطالعه بررسی شدند. روش کار به این صورت بود که تعداد 522 فرد میانسال ( با متو سط 55 سال ) و دارای اضافه وزن ( BMI=31) و نقص در تحمل گلوکز را در دو گروه مداخله و کنترل تقسیم کرده اند. هر فرد در گروه مداخله تحت مشاوره رو در رو جهت کاهش وزن , کاهش در میزان کل دریافت چربی و دریافت چربی های اشباع شده و افزایش میزان مصرف غذاهای فیبردار و فعالیت های بدنی قرار گرفت .
هر ساله یک تست تحمل گلوکز (oral glucose-tolerance test) نیز از این افراد گرفته شد و وجود دیابت نیز از طریق انجام تست های ثانویه تایید می شد. این افراد به مدت 3/2 سال پیگیری شدند. میزان متو سط کاهش وزن در گروه مداخله در پایان سال اول 4.2±5.1 kg و در گروه کنترل 0.8±3.7 kg بود. همچنین میزان خالص کاهش وزن در گروه مداخله در پایان سال دوم برابر با 3.5±5.5 kg و در گروه کنترل 0.8±4.4 بود. خاطر نشان می کنم میزان کل بروز دیابت پس از 4 سال در گروه مداخله برابر با 11 % و در گروه کنترل 23% بود. بنابراین با این تغییرات در شیوه زندگی , خطر ابتلا به دیابت 58% (P<0.001) کاهش می یابد و همین نشان دهنده اهمیت کنترل وزن, مصرف مواد فیبر دار و انجام حرکات ورزشی در جلوگیری از ابتلا به دیابت نوع 2 در افراد high risk است (برای اگاهی از جزئیات بیشتر به table 1-4 مراجعه کنید) .
این نتایج در مطالعه دیگری که توسط Diabetes Prevention Program Research Group انجام گرفت نیز تائید شد.

در این مطالعه تعداد 3234 شخص غیر دیابتی اما با سطح بالای غلظت گلوکز خون ناشتا انتخاب شده و تحت برنامه تغییر شیوه زندگی lifestyle-modification program) ) با هدف کاهش حد اقل 7 درصد وزن یا 150 دقیقه فعالیت فیزیکی در هفته قرار گرفتند. ضمن انکه این افراد دارای BMI= 34.0 و متوسط سن 51 سال بودند.
نتایج این مطالعه که حاصل 2.8 سال پیگیری بیماران بوده است نیز نشان دهنده بروز 4.8% دیابت نوع 2 در گروه کنترل است. همچنین بر اثر تغییر در شیوه زندگی بروز دیابت نوع 2 ,58% کاهش پیدا کرده است.( برای اگاهی از جزئیات بیشتر به table 5,6 مراجعه کنید) .

table _ 1.jpg